مراسمهای ترحیم و سوگواری برای یادبود عزیزانی که از میان ما رفتهاند در فرهنگ و مذهب ایرانیان جایگاه ویژهای دارد. هر کدام از این مراسمها با هدف تسلی خاطر بازماندگان و ادای احترام به فرد درگذشته برگزار میشود. از زمان خاکسپاری تا سالگرد وفات، مراحل مختلفی وجود دارد که هرکدام رسم و رسوم خاصی دارند. در این مقاله به بررسی این مراحل میپردازیم.
مراسم های پس از ترحیم
1. مراسم خاکسپاری
غسل و کفنپوش کردن: پیش از مراسم خاکسپاری، طبق دستورات دینی، متوفی شستشو داده شده و کفنپوش میشود. این مراحل در غسالخانه و توسط مسئولان آن انجام میشود.
تشییع و خاکسپاری: پس از غسل و کفنپوش کردن، مراسم تشییع متوفی با حضور نزدیکان و دوستان برگزار میشود. در این مراسم، خانواده و بستگان نزدیک در کنار قبر گرد هم میآیند و قرآن تلاوت میکنند. مراسم خاکسپاری با ذکر دعاهای ویژه و نماز میت ادامه مییابد و در نهایت، متوفی به خاک سپرده میشود.
2. مراسم سوم
زمان برگزاری: سومین روز پس از خاکسپاری یکی از مهمترین مراسمها است. در این روز، نزدیکان و دوستان گرد هم میآیند تا از خانواده داغدیده دلجویی کنند و یاد و خاطره متوفی را زنده نگه دارند.
محل برگزاری: این مراسم معمولاً در مسجد برگزار میشود. در مراسم سوم، یک مداح یا قاری به تلاوت قرآن و قرائت دعاهای خاصی میپردازد تا فضای معنوی و آرامشبخشی ایجاد کند.
پذیرایی: پذیرایی با حلوا، خرما، چای و گاهی اوقات بستههای پذیرایی که شامل میوه و شیرینی هستند، صورت میگیرد. این سنت به جهت احترام و پذیرایی از مهمانان است.
3. مراسم هفتم
هدف از برگزاری: هفتمین روز درگذشت نیز یکی دیگر از ایام مهم سوگواری است. این مراسم به منظور زنده نگه داشتن یاد متوفی و تسلی خاطر بازماندگان برگزار میشود.
مراسم مسجد یا خانه: مراسم هفتم معمولاً در مسجد یا منزل فرد درگذشته برگزار میشود و شامل قرائت قرآن، ذکر صلوات، و دعاهای خاص میباشد. مداحی و ذکر یاد متوفی از دیگر قسمتهای این مراسم است.
پذیرایی: همانند مراسم سوم، پذیرایی از مهمانان نیز انجام میشود. برخی خانوادهها بستههای پذیرایی آماده کرده و بین مهمانان توزیع میکنند.
4. مراسم چهلم
اهمیت چهلم: مراسم چهلم از مهمترین مراسمهای ترحیم محسوب میشود و فرصتی است تا دوستان و آشنایان به یاد متوفی، با خانواده او همدردی کنند. چهلمین روز درگذشت، در فرهنگ ایرانی به عنوان یک زمان خاص برای یادبود متوفی در نظر گرفته میشود.
جزئیات مراسم: مراسم چهلم نیز همانند مراسمهای قبلی، با تلاوت قرآن و ذکر دعا و صلوات همراه است. معمولاً این مراسم با حضور مداح و قاری در مسجد یا مکان مخصوص برگزار میشود.
گلآرایی مزار: در مراسم چهلم، معمولاً مزار متوفی با گلهای سفید و شمع تزیین میشود که نمادی از احترام و یادبود است. خانواده و دوستان با حضور در کنار قبر و خواندن فاتحه یاد متوفی را گرامی میدارند.
پذیرایی: بسته به میزان مهمانان و مکان برگزاری، از مهمانان با چای، خرما، حلوا و گاهی اوقات غذای سبک پذیرایی میشود.
5. مراسم سالگرد
سالگرد درگذشت: پس از گذشت یک سال از درگذشت، مراسم سالگرد به یاد متوفی برگزار میشود. این مراسم نمادی از احترام و حفظ یاد و خاطره عزیز از دست رفته است.
محل برگزاری و تدارکات: مراسم سالگرد ممکن است در مسجد، منزل یا رستوران برگزار شود. بسته به شرایط خانواده، این مراسم میتواند همراه با سخنرانی، مداحی، و قرائت قرآن باشد. برخی از خانوادهها از مداحان حرفهای دعوت میکنند تا به اجرای برنامه بپردازند.
پذیرایی: در مراسم سالگرد، بستههای پذیرایی که شامل خرما، حلوا، و نوشیدنیهای گرم مانند چای است، به مهمانان ارائه میشود. برخی از خانوادهها نیز برای برگزاری مراسم پذیرایی کاملتر، از مهمانان با غذای اصلی پذیرایی میکنند.
یادبود در فضای مجازی: با گسترش استفاده از شبکههای اجتماعی، بسیاری از خانوادهها یادبود سالگرد متوفی را در صفحات مجازی نیز برگزار میکنند و از دوستان و آشنایان درخواست میکنند که در این روز به یاد عزیز درگذشته، فاتحهای بخوانند.
6. سایر رسوم و مراسمهای ویژه
خیرات و نذریها: در بسیاری از خانوادهها، خیرات به عنوان یکی از رسوم مهم پس از فوت در نظر گرفته میشود. این خیرات میتواند شامل غذا، مواد خوراکی یا وسایل مورد نیاز برای نیازمندان باشد. در بعضی مناطق، خیرات در قالب نذریهایی مانند حلیم، آش، و خوراکیهای دیگر به افراد نیازمند یا حتی مهمانان مراسم توزیع میشود.
قرائت قرآن در خانه: خانوادهها گاهی پس از خاکسپاری تا مدتها برای متوفی قرآن قرائت میکنند یا قاری را به منزل خود دعوت میکنند تا مراسم قرائت قرآن برای آرامش روح متوفی برگزار شود.
گلآرایی و شمعآرایی مزار: در مراسمهای مختلف مثل چهلم و سالگرد، مزار متوفی با گلهای سفید و شمعهایی تزیین میشود که آرامش خاصی به فضای مزار میبخشد و یاد متوفی را گرامی میدارد.
7. تدارک وسایل ایاب و ذهاب برای مهمانان
وسیله نقلیه برای مهمانان: به منظور رفاه حال مهمانان، مخصوصاً اگر مراسم در مکانی دورتر برگزار شود، خانواده متوفی میتواند وسایل نقلیه مانند مینیبوس یا ون برای مهمانان فراهم کند تا آنها بتوانند بدون نگرانی از مکان برگزاری مراسم بازدید کنند.
این مراحل به خانوادهها کمک میکند تا با تسلی خاطر و احترام به یاد عزیز از دست رفته خود، مراسمهای ترحیم و یادبود را برگزار کنند. جنت نوین، با ارائه خدمات مجالس ترحیم و تدارکات لازم، تلاش دارد تا خانوادهها را در این مسیر همراهی کرده و به آرامش آنها کمک کند.
