نظر مراجع تقلید درباره ختم قرآن برای اموات

ختم قرآن برای اموات یکی از سنت‌های رایج در میان مسلمانان است که به عنوان یک عمل خیر و عبادتی نیکو شناخته می‌شود. بسیاری از افراد هنگام از دست دادن عزیزان خود، ختم قرآن را به نیت شادی روح متوفی انجام می‌دهند و معتقدند که ثواب قرائت قرآن به روح اموات می‌رسد و موجب تخفیف عذاب و افزایش درجات آنان در آخرت می‌شود.

همچنین تأثیر خواندن نماز قضا در آرامش روح متوفی را بخوانید.

مشروعیت ختم قرآن برای اموات در منابع اسلامی

یکی از پرسش‌های رایج در میان مسلمانان این است که آیا ختم قرآن برای اموات از نظر دینی مشروعیت دارد و آیا ثواب آن به روح درگذشتگان می‌رسد. این مسئله از دیرباز مورد توجه علما و مفسران بوده و نظرات متعددی درباره آن ارائه شده است. برخی با استناد به آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع)، این عمل را مستحب و پسندیده می‌دانند و معتقدند که قرائت قرآن به نیت اموات می‌تواند موجب آمرزش گناهان و افزایش درجات آن‌ها در آخرت شود.

استناد به آیات قرآن

ختم قرآن به نیت اموات از نظر بسیاری از علما و فقها نه‌تنها مجاز، بلکه مستحب و پسندیده است. در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که بر امکان ارسال ثواب اعمال خیر به اموات دلالت دارد.

یکی از مهم‌ترین آیاتی که در این زمینه مطرح می‌شود، آیه ۳۹ سوره نجم است که می‌فرماید: «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ» (و اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده، چیزی نیست). در نگاه اول، این آیه ممکن است این برداشت را ایجاد کند که فقط اعمال خود فرد برای او مفید است. اما در تفسیر این آیه، برخی از مفسران همچون علامه طباطبایی و شیخ طوسی بیان کرده‌اند که اگر دیگران برای متوفی عمل صالحی انجام دهند و ثواب آن را هدیه کنند، این عمل می‌تواند مورد پذیرش الهی قرار گیرد.

علاوه بر این، آیه ۲۵۵ سوره بقره (آیه‌الکرسی) یکی از آیات بسیار پرفضیلت است که خواندن آن موجب رحمت الهی می‌شود. برخی علما توصیه می‌کنند که هنگام ختم قرآن برای اموات، آیه‌الکرسی نیز قرائت شود. همچنین در آیه ۱۱۰ سوره کهف آمده است: «فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا» (پس هر کس به لقای پروردگارش امید دارد، باید کار نیک انجام دهد). قرائت قرآن یکی از اعمال صالح است و در بسیاری از روایات تأکید شده که این عمل می‌تواند به دیگران نیز هدیه شود.

همچنین سوره‌هایی برای فرستادن ثواب به اموات در شب جمعه را بخوانید.

استناد به احادیث پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع)

حدیثی معروف از پیامبر اکرم (ص) وجود دارد که تأیید می‌کند اعمال نیک بازماندگان به اموات سود می‌رساند. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثٍ: صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ» (هنگامی که انسان از دنیا برود، عملش قطع می‌شود مگر از سه چیز: صدقه جاریه، دانشی که از آن بهره‌مند شوند، و فرزند صالحی که برایش دعا کند).

امام صادق (ع) نیز در حدیثی فرمودند: «اگر کسی برای مردگان خود صدقه دهد، روزی او در دنیا افزایش می‌یابد و برای اموات او سبب رحمت می‌شود.» همچنین امام علی (ع) فرمودند: «خیرات و دعاهای زندگان برای اموات همچون هدیه‌ای ارزشمند است که روح آن‌ها را شادمان می‌کند.» این احادیث نشان می‌دهد که قرائت قرآن و سایر اعمال نیک برای اموات مورد تأیید دین اسلام است.

نظر مراجع تقلید درباره ختم قرآن برای اموات

مراجع تقلید شیعه درباره ختم قرآن برای اموات نظرات مثبتی دارند و آن را عملی مستحب و مفید می‌دانند.

آیت‌الله سید علی سیستانی قرائت قرآن برای اموات را جایز و پسندیده دانسته و توصیه می‌کنند که همراه با ختم قرآن، طلب مغفرت نیز انجام شود. آیت‌الله سید علی خامنه‌ای نیز ختم قرآن برای اموات را مستحب دانسته و تأکید کرده‌اند که این عمل باعث رحمت و مغفرت برای متوفی می‌شود.

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی تأکید دارند که ختم قرآن برای اموات مستحب مؤکد است و بهتر است در کنار آن صدقه نیز داده شود. آیت‌الله حسین نوری همدانی قرائت قرآن و هدیه ثواب آن به اموات را جایز و پسندیده دانسته و بیان کرده‌اند که این عمل موجب تخفیف عذاب متوفی خواهد شد. همچنین آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی (ره) ختم قرآن برای اموات را عملی معنوی و پرفضیلت دانسته و توصیه کرده‌اند که بازماندگان آن را انجام دهند.

همچنین سریع‌ترین راه برای آمرزش گناهان چیست؟ را بخوانید.

آداب و روش‌های ختم قرآن برای اموات

برای انجام ختم قرآن به نیت اموات، رعایت برخی آداب توصیه شده است. نخست، نیت خالص در این عمل بسیار اهمیت دارد و باید ختم قرآن را با نیت خالص برای رضای خدا و شادی روح متوفی انجام داد. همچنین، بهتر است قرآن با تدبر خوانده شود تا تأثیر بیشتری داشته باشد.

یکی دیگر از توصیه‌های مهم، هدیه کردن ثواب قرائت به همه مؤمنان است. مستحب است که انسان ثواب ختم قرآن را نه‌تنها به یک فرد خاص، بلکه به همه مؤمنان و درگذشتگان هدیه کند. علاوه بر این، دعا پس از ختم قرآن اهمیت زیادی دارد و توصیه شده که پس از ختم قرآن، برای متوفی دعا و طلب مغفرت شود.

برگزاری مجلس ختم قرآن نیز یکی از روش‌های متداول است. بسیاری از خانواده‌ها مراسم ختم قرآن را در شب‌های خاصی مانند سوم، هفتم، چهلم و سالگرد درگذشت برگزار می‌کنند.

فواید و تأثیرات ختم قرآن برای اموات

ختم قرآن برای اموات فواید معنوی فراوانی دارد. نخستین تأثیر این عمل، آمرزش گناهان و جلب رحمت الهی است. همچنین، ختم قرآن موجب افزایش درجات متوفی در آخرت می‌شود و می‌تواند سبب کاهش عذاب‌های احتمالی او گردد.

یکی دیگر از فواید این عمل، آرامش روح بازماندگان است. قرائت قرآن و انجام اعمال نیک به یاد درگذشتگان باعث تسلی خاطر و کاهش غم و اندوه بستگان متوفی می‌شود. همچنین، این عمل موجب ایجاد پیوند معنوی میان زندگان و اموات می‌شود و حس مسئولیت‌پذیری نسبت به درگذشتگان را در انسان تقویت می‌کند.

نکته مهم دیگر این است که ختم قرآن نه‌تنها به متوفی سود می‌رساند، بلکه برای قاری نیز ثواب فراوانی دارد. قرائت قرآن یک عمل نیک است که برای هر دو طرف، یعنی قاری و متوفی، پاداش الهی به همراه دارد.

نتیجه‌گیری

ختم قرآن برای اموات یکی از اعمال معنوی و پرفضیلت است که در فرهنگ اسلامی به‌ویژه در میان مسلمانان شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد. بسیاری از مراجع تقلید آن را عملی مستحب و پسندیده می‌دانند که می‌تواند برای روح متوفی رحمت و مغفرت به ارمغان آورد. با استناد به آیات قرآن و احادیث پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (ع)، چنین عملی نه‌تنها برای اموات مفید است بلکه بر زندگی بازماندگان نیز تأثیرات معنوی مثبتی دارد. علاوه بر این، آداب و روش‌های خاصی برای انجام ختم قرآن به نیت اموات وجود دارد که به‌منظور افزایش تأثیرات معنوی این عمل، توصیه شده است. در مجموع، ختم قرآن برای اموات به‌عنوان یک سنت اسلامی، نه‌تنها موجب آرامش روح متوفی و کاهش عذاب او می‌شود، بلکه برای قاری نیز ثواب و پاداش الهی دارد.